Alevi İnancinda bazı Kavramlar

Kazım Balaban

ÜÇLER : Hakk-Muhammed-Ali’dir. Başka bir deyimle Allah, Hz. Peygamber ve Şah-i Merdan Ali’dir.

BEŞLER : Ehli Beyt’tir. Hz. Muhammed’in ailesi anlamına gelir. 1- Hz. Muhammed, 2- İmam Ali, 3- Ana Fatma, 4- İmam Hasan ve 5- İmam Hüseyin olmak üzere toplam 5 kişidirler.

14 MASUM PAKLAR (1) : Masum-u Pak sözcüğü, günahtan arınmış ve duru anlamına gelir. Alevi /Bektaşiler, isim ve şehadetleri aşağıda yazılı olan 14 masum çocuğu gülbenk ve deyişlerinde hürmetle sıkça anarak onları inancın bir parçası olarak görürler.

1.  Muhammed Ekber : Hz. Ali’nin oğludur. Henüz 40 günlük iken Hz. Ali’yi, Ebubekir’e biat ettirmek için evine baskın düzenleyen Ömer’in adamı olan Tahir tarafından kapı Hz. Fatma’nın üzerine devrilir. Bu esnada Fatma Ana’nın kucağında bulunan Ekber kapı altında ezilerek şehit olur.

2.  Abdullah: Hz. Hasan’ın oğludur. 7 yaşında iken Muaviye’nin adamlarından Talha bin Amir tarafından şehit edilir. Kabri Bekaa’dadır.

3.  Abdullah: Hz. Hüseyin’in oğludur. 2 yaşında iken Kerbela’da Erzak Dımışki tarafından şehit edilir.

4.  Kasım: Hz. Hüseyin’in oğludur. 3 yaşında Kerbela’da Hezime Kahl tarafından şehit edilir.

5.  Ali Asgar: Kerbela’da babası Hz. Hüseyin tarafından su verilmesi için Yezid’in askerlerine gösterilir. Bu esnada İbni Sadi’nin emriyle Abid oğlu Erzak veya Harmele adında bir okçu tarafından şehit edilir.

6.  Kasım: Zeynel Abidin’in oğludur. 3 yaşında Yezid Senan oğlu Adap veya Bekir İbni Ur adlı kişi tarafından şehit edilmiştir. Kabri Irak / Basra’dadır.

7.  Ali Eftan (veya Eftar): İmam Muhammed Bakır’ın oğludur. 6 yaşında Mahd oğlu Dimiski adlı kişi tarafından şehit edilir. Kabri Kabri Safa’dadır.

8.  Abdullah: İmam Cafer-i Sadık’ın oğludur. 3 yaşında İbni Mercan veya Halife huzurunda Mahmut Küfi Lain tarafından şehit edilir. Kabri Irak / Bağdat’tadır.

9.  Yahya el Hadi: İmam Cafer Sadık’ın oğludur. 3 yaşında Abbasi Halifesinin huzurunda, veya bir rivayete göre de Bestami le Damgan arasında Üryan adlı kişi tarafından şehit edilmiştir.

10. Salih: İmam Musa-i Kazım’ın oğludur. 4 yaşında Abdullah oğlu Osman adlı kişi tarafından şehit edilir. Kabri İran / Şiraz’dadır.

11. Tayyip: İmam Musa-i Kazım’ın oğludur. 7 yaşında Yusuf oğlu İbrahim oğlu Ahmed Damiski adlı kişi tarafından şehit edilir.

12. Cafer Tahir:  İmam Muhammed Taki’nin oğludur. 4 yaşında Yusuf oğlu İbrahim oğlu Ahmet Damiska tarafından şehit edilir. Kabri İran / Kum kenti Masume yanındadır.

13. Cafer: İmam Hasan Askeri’nin veya İmam Ali Naki’nin oğludur. 1 yaşında Lain adlı kişi tarafından şehit edilir. Kabri Rayde’dedir.

14. Kasım: İmam Muhammed Taki veya Naki, başka bir rivayete göre de İmam Hasan Askeri’nin oğludur. Bir veya 3  yaşında Lain adlı kişi veya Mansur oğlu İbrahim Dimiski tarafından şehid edilir. Kabri Rayde’dedir.     

ONYEDİ KEMERBEST : (2)

Alevi / Bektaşilerce Kutsal bilinen, dualarda ve Gülbenk’lerde anılan 17 Ulu kişidirler. Adları şöyledir :

1. Selman – ı Farisi: Uzun yıllar yaşamış ve eceliyle Hakk’a yürümüştür.

2. Muhammed Bin Ebu Bekir: Muaviye Bin Medih tarafından şehit edilmiştir.

3. Malik-i Ejder : Hz. Ali’nin Mısır’a tayin ettiği Vali’dir. Muaviye’nin gönderdiği zehirli bal ile konuk olduğu evin sahibi tarafından zehirlenerek öldürülmüştür.

4. Ammar Bin Yaser: Sıffeyn savaşında şehit olmuştur.

5. Veys’el – Karani: Sıffeyn savaşında şehit olmuştur.

6. Ebu Zer Gıfari: Halife Osman tarafından sürgün edilmiş, sürgünde ölmüştür.

7. Huzeyme Bin Haris: Sıffeyn savaşında şehit olmuştur.

8. Abdullah Bin Bedi-i Hazai: Sıffın savaşında şehit olmuştur.

9. Abdullah Bin Adil Haris: Sıffeyn savaşında şehit olmuştur.

10. Ebu Heyşemu’t – Tihani: Sıffeyn savaşında şehit olmuştur.

11. Haşim Bin Utbe Bin Ebi Vakkas: Sıffın savaşında şehit olmuştur.

12. Muhammed Bin Ebi Huzeyfe: Hz. Ali tarafından Mısır’da görevlendirilmiştir. Şam’ da bir ihbar üzerine yakalanmış ve şehit edilmiştir.

13. Kamber Ali Sultan: Emevi komutan Haccac-ı Zalim tarafından şehit edilmiştir.

14. Mürtefi Bin Vezza: Sıffeyn savaşında şehit olmuştur.

15. Sa’d Bin Kays – ı Hamedani: Sıffın savaşında şehit olmuştur.

16. Abdullah Bin Abbas: Din yorumcularının Piri olduğuna inanılır. Nerede ve nasıl öldüğü bilinmemektedir.

17. Haris-i Şeybani: Sıffeyn savaşında şehit olmuştur.

ALEVİ KAVRAMLARI İLE İLGİLİ DİP NOTLAR:

1- Masum 14 Paklar hakkında net bir isim listesi yoktur. Masumlarla ilgili, isimleri, Ataları, şehadet yılları, şehadet tarihleri ve katilleri konusunda çok büyük bir karışıklık mevcuttur. İsim listeleri hakkında ciddi farklılıklar içeren çizelgelerden kaynakları daha geniş olanı almamıza rağmen bu listenin başka listelerle büyük farklılıklar içerdiğini belirtmek durumundayız.

2- 17 Kemerbest ile ilgili hem kaynaklar yetersizdir, hem de isimleri hakkında tam bir netlik yoktur.