Hızır Orucu Erkânı

Hasan Ali İçlek Dede

Hızır Cem’i Erkânı

Hızır Cemi beş ana hizmetle yerine getirilir. Bunlar Pir, Kurbancı, Lokmacı, Süpürgeci, Kapıcı veya Gözcüden ibaretir. Ne var ki günümüz koşularında, Hızır Cemi de dahil, Cem erkânları, On İki hizmetle yapılmaktadır. Hizmetlerin tamamının şart koşulmasında, genç kuşakların durumu anlayıp kavramaları ereği önde tutulmuştur.

Toplum içerisindeki  gönül kırgınlıklarının, müşkillerin giderilmesi başlıca görevlerdendir ve Cem erkânı’nın olmazsa olmaz koşullarından biridir. Değilse, çözümü kolay olmayacak derecede sorunlar ortaya çıkar ve insanlar bir takım yanlış ve yanılgılara sürüklenebilir.

Cem’lerimizin organizesinde ilgili kişi ve dernek yöneticileri sorumludur. Erkânın yürütülmesinde de en başta Cem’i yapacak olan Dede sorumludur. Cem Erkânı başlamadan önce On İki Hizmet’in tamamlanıp her hizmet sahibinin kendi görevini tam anlamda yerine getirmesi esastır. Ancak bunlar yapıldıktan sonra Cem’e başlanır.

Cem Erkânında Oniki Hizmet

Pir, Rehber, Zakir, Delilci, Gözcü, Kapıcı, Sakacı, Süpürgeci, Peyik, Tezakâr (İbrikçi), Kurbancı, Lokmacı (Niyazcı).

Cem Erkânına gelen canlar yerlerini aldıktan sonra Rehber, Cem yerine gelir, Pir Divanı’ndaki rehberlik makamına gülbenk vererek yerini alır. Cemaati uyararak Post Dedesi’nin, Hak-Muhammed-Ali hizmetini yürütmek üzere geldiğini   bildirerek, cemaati edep-erkâna davet eder. Pir (Dede), Gözcü ve Peyik  eşliğinde Cemevi’nin eşiğine üç kez Allah-Muhammed-ya Ali diyerek niyaz olduktan sonra Pir Divanı karşısında Dar-ı Mansur’da durup Rehber’den gülbenk alarak, Pir Divanı’nda oturup Pirlik görevi yapabilmek için, Cem Erenlerinden Hak rızalığı ister. Rızalık almak için cemaate şöyle seslenir:

“Cem Erenleri Canlar!

Hüseyn-i Kerbela’nın Pir divanı olan bu ulu ve yüce divanda, Seyid-i Saddet Evlad-ı Resul’un yol süregi olan bu makamda, Hak aşkına hizmet etmek maksadıyla aranızdayım. Bizler insanız, insanoğlu beşerdir. Hatası, eksiği, kusuru olur. Varsa kusurumuz, eksiğimiz Şah Şehid-i Kerbela af eylesin. Bu Divan ateşten gömlektir, Hızır aşkına, Hızır Cemi Erkânını yürütmek üzere, Hak-Muhammed-Ali aşkına görev yapmama, razı mısınız?”

Rızalık aldıktan sonra postuna geçer. Dede Pir Divanı’na oturarak cemin açılış gülbengini verip erkânı başlatır.

Cem  erkânı üç secdeyle ve  üç ana başlıkta ele alınıp işlenir.

Muhabetle işe başlayarak,  Cem’in işlevi,  yol ve erkânın gerekleri,  edeb-erkân hakında topluma bilgi sunar. Ardından On iki Hizmet görevlileri, bağlama eşliğinde Düvazde’leri okunarak, Divan’a çağırılırlar. Hizmet sahipleri gelip Pir huzurunda dar olurlar.

Pir, Cem’in yürümesi esnasında o mekânda hazır bulunan tüm canların eşit olduğunu kimsenin kimseden üstünlüğünün sözkonusu olmadığını, sunulan , hizmetlerde her cana eşit muamele edilmesi gerektiğini anlatır. Cemaat’ten rızalık istenir. Gülbenklerini aldıktan sonra her can üstlenmiş olduğu hizmeti yapmak üzere yerini alır.

Çerağ (Delil) uyandırılarak hizmet bölümü başlar. Çerağ uyandırıldıktan sonra Cem  secdeye indirilir. İbrikçi görevi yerine getirilerek Kurban sahipleri kurban erkânı darına alınır ve lokma erkânı yürütülür. Cem’in birliğini sağlamak, kişinin inandığı Tanrı ile gönül bağı kurması, hatasından, eksiğinden, yanlışlarından vazgeçip serini pir meydanında ortaya koyarak tövbe edip Hak’kın birliğine yönelmesi, toplumun barış ve kardeşlik içerisinde, birlikte yaşamasını sağlamak maksadıyla müşkillerin hal edilip, gönül birliğiyle Cem birlenerek  ibadet bölümüne geçilir.

İbadet bölümünde okunan üç düvazde veya deyişle Cem ikinci secdeye iner. Bunu takiben Hızır Cem’i olması itibariyle Hızır’la ilgili deyiş ve düvazdelerle, Miraçlama ve Tevhid’le devam eder. Hz, Hüseyin ve 72 Kerbela şehidinin aşkına saka suyu erkânı yerine getirilir. Kerbela şehitleri anısına Mersiyeler söylendikten sonra Cem üçüncü ve son secdeye indirilir. Böylece Cem Erkânı sona erer.

Kesilip pişirilen kurbanlar, Ceme getirilen Hak Lokmaları düzenli, eşit biçimde paylaştırılır. Pirin destur vermesiyle birlikte Şah yürür. Lokmalar yenildikten sonra sofra duası verilerek, Dede canlara şöyle seslenir:

Gidenin, duranın, sırrı sır edenin, kaygısız, şüphesiz ya Hak, ya Muhammed, ya Ali deyip yastığına baş koyanın demine hü diyelim!

Canların evlerine dönmeleri için destur verildikten sonra, artık cem erkânı sona ermiş olur.