Almanya’da Alevi Din Dersi Müfredat Programı

Dr. Havva Engin

İnancın ve Hayatın Diyaloğu İçin: Almanya’da Alevi Din Dersi Müfredat Programı

Azami dikkat göstererek; yaklaşık 1,5 yıldan beri üzerinde olabildiğince detaylı ve yoğun bir şekilde çalışarak, Almanya’daki a) eğitim sistemini, b) okul yasalarını ve c) konuyla ilgili aktüel gelişmeleri de gözeterek, Almanya için 1.-4. sınıflara yönelik „İnancın ve Hayatın Diyaloğu İçin: Almanya’da Alevi Din Dersi Müfredat Programı„nı geliştirdik.

Almanya için oluşturulan, geliştirilen ve detaylandırılan söz konusu müfredat programının a) çıkış noktası, b) özelliği, c) içeriği ve d) hedefleri şu şekilde özetlenebilir:

Okul toplumsal en önemli kurumdur. İnsanın dini ve inancı, bu kurumda dikkate alınmalıdır. Çünkü, buna dayalı bir gelenek vardır. Bu meyanda dini, felsefi ve etik eğitim, bireyin kişisel gelişiminin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Burada hedef, „öteki“ne karşı a) anlama, b) tolerans ve c) onunla diyalogtur; dış dünya ve toplum ile yapıcı – olumlu iletişim – ilişki kurmaktır; iyi – yararlı, kendine ve kendinden başkasına karşı saygılı insan olmayı içeren değerler manzumesinin kazandırılması, hayat boyu devam ettirilebilmesi veya uygulanabilmesidir; bundan da öte, kişiliğin vazgeçilemez bir parçası haline getirilebilmesidir.

Tarihsel boyutuyla yaşanan – uygulanan ve genelde sözel aktarılan bir İslami inanç olarak Aleviliğin uygulamaları ve çekirdek inanç objeleri, özellikleri, değerleri, temel kavramları Alevi Din Dersi için hazırlanan müfredat programının merkezidir. Burada yerel farklılıklara da dikkat edilmekte, onlar göz ardı edilmemektedir.
Müfredat programında didaktik bir konsept formüle edilmektedir. Bu didaktik konseptte; a) öğrenci merkezli bir pedagoji ile b) insanı ve onun dünyayla iletişimini temel alan bir teoloji anlayışı temel alınmaktadır.

Sadece Alevilik öğretisinden değil, öğrencilerin tarihsel, biyografik veya  hayat içinde yaptıkları tecrübelerden yola çıkılarak inancın formüle edilmesi, geliştirilen müfredat programının içeriğini ve hedefini oluşturmaktadır. Buradan hareketle, müfredat programı, inancın ve hayatın diyaloğu üzerine inşa edilmektedir ve özelliği budur. Hayatın merkezinde olduğu kabul edilen insanın, hayatla diyaloğunda akıl ön planda tutularak, hayatındaki pratik ve pragmatik, kendisi ve toplum için yararlı olan çözümlere ulaşmasında inancın yerinin yararcı / yararlı bir şekilde sorgulanması ve fonksiyonu da ilgili müfredat programında ele alınmaktadır. Bu bakımdan müfredat programında a) insanın ↔ Tanrıyla, b) insanın ↔ kendisiyle, c) insanın ↔ toplumla ve d) insanın ↔ „öteki“yle ilişkisine veya diyaloğuna, „yapıcı“ ve „olumlu“ bir şekilde yer verilmektedir.

Alevi Din Dersi müfredat programı, okulun eğitim ve öğretim hedefleri içinde inancı ve uygulamasını temel alarak, a) hayatı öğrenmeyi ve b) hayata bakmayı ilke edinmektedir. Diğer taraftan da öğrenciyi a) kendine, b)“öteki“ne ve c) topluma karşı sorumluluk yüklenmeye, sorumlu düşünmeye, sorumlu ve saygılı davranmaya, hayat için yararlı olmaya; dolayısıyla kendisi ve toplum için „iyi bir insan“ olmaya yönlendirmektedir.

Müfredat programı, „öteki“ dinleri, inançları tanımaya açık olarak geliştirilmiştir. „Öteki“ dinlere, inançlara ait öğrencilere de açık bir dersi hedeflemiştir ve bu pedagojik anlayışı temel almıştır. Aynı şekilde inanmayanları da kapsamaktadır. Başka din ve inançların, dünya görüşlerinin anlaşılması ve farklılıkların yadsınmaması, çoğulculuğun kabul edilmesi, müfredat programının ana düşünceleri arasındadır.

Geliştirilen müfredat programı, metodik olarak „diyalog içinde“ bir dersi mecbur kılmaktadır. Aynı şekilde inancın sorgulanmasını da. Ancak, burada eleştirel, ama yapıcı bir sorgulama tarzı, metodik olarak hedeflenmiştir. Aleviliğin ögelerinin, onları oluşturan değerlerin anlamı; Aleviliğin hayattaki yerinin anlaşılmasının sağlanması, bu bakımdan ön plana alınmıştır.

Müfredat programında göçmenlikteki Alevilik özel ve önemli bir yer tutmaktadır. Alevilik tutum ve değerlerinin göçmenlik bazında ele alınması, sorgulanması; dinler ve inançlararası diyaloğun oluşturulmasındaki, geliştirilmesindeki fonksiyonu ve buna uygun davranış kalıplarının öğrenciye aktarılması, kazandırılması üzerinde detaylı bir şekilde durulmaktadır.
Geliştirilen Alevi Din Dersi müfredat programının antropolojik ve teolojik olmak üzere iki boyutu vardır.

1) Antropolojik boyut: Yaşamak ve öğrenmek üzerine kurulmuştur.

2) Teolojik boyut: İnancın kavranması ve hissetmek üzerine oluşturulmuştur.

Müfredat programı öğrencilerin biyolojik gelişimleri göz önüne alınarak, 1.-4. sınıfları içerecek şekilde konu kümelerine göre ayrımlanmıştır. Konular öğrencinin biyolojik gelişimi baz alınarak pedagojik olarak geliştirilmiştir. Geliştirilen Almanya’da Alevi Din Dersi müfredat programı, 43 sayfadan ibarettir.